Πρώτες ενδείξεις μικροπλαστικών σε ανθρώπινο πλακούντα.

Φωτογραφία από την Κολυμπήθρα Τήνου, Δεκέμβριος 2020

Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού έφτασε τους 320 εκατομμύρια τόνους ετησίως, με το 40% αυτής να προορίζεται για πλαστικά μίας χρήσης τα οποία καταλήγουν – συνήθως – στα σκουπίδια, ενώ μια πιο πρόσφατη εικόνα δείχνει πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση η παραγωγή πλαστικού το 2014 ήταν 58 εκατομμύρια τόνοι.

Η αποδόμηση των πλαστικών όταν αυτά απορρίπτονται στο περιβάλλον είναι σοβαρό πρόβλημα. Φυσικοί παράγοντες όπως θαλάσσια κύματα, φυσική τριβή, υπεριώδης ακτινοβολία, φωτο-οξείδωση και βακτήρια, αποδομούν τα κομμάτια πλαστικών σκουπιδιών σε μικρο- και νάνο- σωματίδια (μικροπλαστικά). Μεγάλη επιφάνεια του βυθού της Μεσογείου είναι καλυμμένη με πλαστικά σκουπίδια που προήλθαν από τις ακτές και την επιφάνεια της θάλασσας.

Ως μικροπλαστικά, ορίζονται τα πλαστικά σωματίδια με μέγεθος μικρότερο από 5 χιλιοστά (mm). Τα μικροπλαστικά δεν προέρχονται μόνο από την αποδόμηση μεγαλύτερων κομματιών πλαστικού μέσω των φυσικών παραγόντων που αναφέραμε ήδη, αλλά παράγονται σε αυτό το μέγεθος για εμπορικούς σκοπούς (πχ για καλλυντικά).

Υπάρχουν ήδη αρκετές εκθέσεις σύμφωνα με τις οποίες έχουν βρεθεί μικροπλαστικά σε τρόφιμα και πόσιμο νερό. Επίσης, μικροπλαστικά έχουν βρεθεί στο γαστρεντερικό σωλήνα θαλάσσιων θηλαστικών αλλά και μέσα σε ανθρώπινα έντερα. Τα μικροπλαστικά αντιμετωπίζονται ως ξένα σώματα, όταν βρίσκονται σε ιστό ζωντανών οργανισμών και άρα η παρουσία τους ενεργοποιεί τοπικές ανοσοαντιδράσεις. Επιπλέον τα μικροπλαστικά δρουν ως φορείς για άλλα χημικά τα οποία μπορεί να ελευθερωθούν μέσα στους οργανισμούς και πολλά από αυτά είναι αποδεδειγμένα βλαβερά (όπως περιβαλλοντικοί ρυπαντές και πρόσθετες ενώσεις στα πλαστικά).

Σε περιορισμένη έρευνα, 6 ατόμων, που έγινε σε πανεπιστήμιο της Ιταλίας τον Αύγουστο 2020 (Department of Life and Environmental Sciences, Universita Politecnica delle Marche, Ancona, Italy), μελετήθηκε η ύπαρξη μικροπλαστικών σε δείγματα ανθρώπινου πλακούντα. Θυμίζουμε ότι ο πλακούντας είναι η ανατομική μονάδα που συνδέει το έμβρυο με την μητέρα και του παρέχει το απαραίτητο οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες. Επίσης, βοηθά στην απομάκρυνση των αποβλήτων από το έμβρυο και λειτουργεί σα φίλτρο (πλακουντιακός φραγμός) εμποδίζοντας τα μικρόβια και τα βακτηρίδια να τον διαπεράσουν και να μολύνουν το μωρό. Παρόλα αυτά, δεν είναι ικανός εμποδίσει όλες τις επιβλαβείς ουσίες (πχ φάρμακα, αλκοόλ, ουσίες από τσιγάρο).

Τα αποτελέσματα της ανωτέρω έρευνας έδειξαν την ύπαρξη μικροπλαστικού στον πλακούντα 4ων εκ των 6 συνολικά γυναικών.

Συγκεκριμένα, 12 σωματίδια μικροπλαστικού ανακτήθηκαν στο σύνολο και αυτά ήταν κατανεμημένα ως εξής:

5 σωματίδια στα δείγματα πλακούντα από την πλευρά των εμβρύων
4 σωματίδια στα δείγματα πλακούντα από την πλευρά των μητέρων
3 σωματίδια στις μεμβράνες του αμνιακού σάκου.

Όλα τα σωματίδια μικροπλαστικού ήταν χρωματισμένα. Η παρουσία χρώματος εξηγείται εύκολα, μιας που είναι ευρέως διαδεδομένη η χρήση τους στη βιομηχανία σε ποικιλία προϊόντων (πλαστικών και μη).

Σε μια προσπάθεια ταυτοποίησης του υλικού προελεύσεως βρέθηκε πως τα 3 σωματίδια ήταν από πολυπροπυλένιο (PolyPropylene, PP) και τα υπόλοιπα 9 ανήκαν στην κατηγορία χρωμάτων (ουσίες που χρησιμοποιούνται για χρωματισμό προϊόντων).

Οι ενδείξεις που λαμβάνουμε μελετώντας τις χημικές ενώσεις των μικροπλαστικών είναι πως θα μπορούσαν να προέρχονται από: πλαστικά προϊόντα, κραγιόν, σκιές για τα μάτια, πούδρες προσώπου, σαπούνια, βερνίκια νυχιών, αρώματα σώματος και χώρου, υφάσματα, βερνίκια για ξύλα, μελάνια εκτύπωσης και άλλα.

Το γεγονός πως τα μικροπλαστικά βρέθηκαν σε διάφορα σημεία του πλακούντα δείχνει πως όταν εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό, μπορούν να διεισδύσουν σε όλους τους ιστούς του πλακούντα. Επιπλέον αξίζει να αναφερθεί ότι τα δείγματα ήταν από μικρό μέρος του πλακούντα και όχι από το συνολικό του όγκο, κάτι που σημαίνει πως οι ποσότητες μικροπλαστικών που ανιχνεύθηκαν είναι μάλλον μικρότερες από τις πραγματικά υπάρχουσες. Επίσης, το μικρό μέγεθος των σωματιδίων (10 κομμάτια ήταν περίπου 10μm και τα άλλα δύο <5μm) δείχνει ότι είναι πιθανό να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Ωστόσο δεν είναι γνωστό το πως καταλήγουν εκεί και αν εισέρχονται μέσω του αναπνευστικού ή γαστρεντερικού συστήματος.

Σύμφωνα με το συμπέρασμα της έρευνας, η παρουσία μικροπλαστικών στον πλακούντα είναι πιθανό να βλάπτει την ικανότητα εντοπισμού των ξένων ουσιών στον οργανισμό, με συνέπειες στην εμβρυακή ανάπτυξη. Αν και τα συμπεράσματα αυτά είναι πρώιμα, τα ευρήματα αυτά σίγουρα φανερώνουν ότι η ευρεία χρήση πλαστικών υλικών και η μη-ορθή διαχείριση των απορριμμάτων εγκυμονούν αγνώστους προς το παρόν κινδύνους.

Πηγές:

29 Δεκεμβρίου 2020