Ανακύκλωση γης : από χωματερή σε πάρκο – η ιστορία του Freshkills Park, NY

Ανακύκλωση γης : από χωματερή σε πάρκο – η ιστορία του Freshkills Park, NY

     Η χωματερή Fresh Kills της Νέας Υόρκης ήταν η μεγαλύτερη του κόσμου μέχρι το 2001 που σταμάτησε να λειτουργεί. Πλέον έχει μετονομαστεί σε Freshkills Park και είναι το μεγαλύτερο πάρκο που έχει κατασκευαστεί στην περιοχή της Νέας Υόρκης, σχεδόν τριπλάσιο σε μέγεθος από το Central Park.

Η ΧΩΜΑΤΕΡΗ

     Το 1946 ο Δήμος Νέας Υόρκης αγόρασε στο Staten Island μια έκταση 8903 στρεμμάτων, με αρχικό σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως χωματερή για 3 μόνο χρόνια. Η λειτουργία της ξεκίνησε το 1948 και μέχρι το 1995 είχε γίνει η μεγαλύτερη του κόσμου όπως και παρέμεινε μέχρι το 2001 που έκλεισε. Ήταν η μοναδική χωματερή της Νέας Υόρκης (8 εκατομμύρια κάτοικοι) και στο ζενίθ της λειτουργίας της δεχόταν 10 – 20 χιλιάδες τόνους οικιακών απορριμμάτων ημερησίως. Μετά από χρόνιες πιέσεις της τοπικής κοινωνίας, η χωματερή έκλεισε επισήμως το Μάρτιο 2001, μετά από 53 χρόνια λειτουργίας.

     Άνοιξε πάλι προσωρινά το Σεπτέμβριο 2001 για να δεχτεί μέρος από τα συντρίμμια της επίθεσης στους δίδυμους πύργους. Στη χωματερή μεταφέρθηκαν προς έρευνα και διαχωρισμό περίπου 1,2 εκατομμύρια τόνοι υλικού, περιλαμβανομένων και ανθρώπινων μελών από τα οποία αναγνωρίστηκαν μόνο περίπου 300 άνθρωποι. Μετά το τέλος της έρευνας τα εναπομείναντα υλικά θάφτηκαν στη δυτική πλευρά του πάρκου όπου θα κατασκευαστεί και μνημείο.

     Όταν σταμάτησε να λειτουργεί ως χωματερή το 2001, είχαν ήδη εγκατασταθεί συστήματα για τον περιορισμό και τη συλλογή των παραπροϊόντων χωματερής (υγρά και αέρια) και είχε ήδη σταματήσει η εναπόθεση απορριμμάτων σε κάποια μέρη της έκτασης. Ο Δήμος Νέας Υόρκης προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό για την εκπόνηση σχεδίου ανάπλασης της χωματερής και το 2006 παρουσιάστηκε το προσχέδιο του πάρκου (Draft Master Plan) από την αρχιτεκτονική εταιρεία τοπίου Field Operations. Η πρώτη δομή του προσχέδιου περιελάμβανε 8903 στρέμματα από λιβάδια, υδάτινες οδούς και κατασκευές, όλα σαν μια συνεκτική και δυναμική μονάδα.

ΠΩΣ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ;

     Το πάρκο δείχνει σα φυσικό τοπίο αλλά είναι μια εξαιρετικά προμελετημένη κατασκευή. 150 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων έχουν κατανεμηθεί σε 4 υψώματα ύψους 30 -70 μέτρων, τα οποία είναι σφραγισμένα με ειδικό κάλυμμα. Το κάλυμμα υπάρχει για να σταθεροποιεί τα απορρίμματα, να τα διαχωρίζει από το περιβάλλον και να εμποδίζει την απελευθέρωση αερίων στην ατμόσφαιρα. Τα νερά της βροχής φθείρουν τις στρώσεις του καλύμματος, οπότε απομακρύνονται από αυτό μέσω ενός συστήματος δεξαμενών και αγωγών.

     Στην καρδιά του κάθε υψώματος βρίσκονται τα απορρίμματα. Ήδη όσο η χωματερή λειτουργούσε, πάνω από τα απορρίμματα έριχναν τακτικά χώμα, μια τεχνική που εφαρμόζεται παντού και βοηθά στη σταθεροποίηση των σωρών αλλά και στη μείωση των οσμών. Το κάλυμμα που καλύπτει τα απορρίμματα μπορεί να φτάσει τα 4 μέτρα βάθος και αποτελείται από τις παρακάτω στρώσεις:

  1. Φράγμα εδάφους: η πρώτη στρώση πάνω από τα απορρίμματα είναι ένα φράγμα εδάφους για σταθερότητα. Αποτελείται από κατάλληλο χώμα και έχει ύψος τουλάχιστον 0.6 m.
  2. Στρώση εξαερισμού: πάνω από το φράγμα εδάφους, τοποθετείται χοντρή στρώση εδαφοκάλυψης για την απορρόφηση των παραγόμενων αερίων χωματερής και την μετακίνησή τους προς το σύστημα συλλογής αερίων.
  3. Στρώση στεγανωτικού πλαστικού: αποτελείται από λεπτή ανθεκτική πλαστική μεμβράνη εδαφοκάλυψης από την οποία δεν μπορούν να διαπεράσουν ούτε υγρά, ούτε αέρια. Είναι διαχωριστική στρώση μεταξύ των απορριμμάτων που βρίσκονται από κάτω και του καθαρού χώματος του πάρκου που βρίσκεται από πάνω. Εμποδίζει τα αέρια χωματερής να ελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα αλλά και τα νερά της βροχής να εισχωρήσουν στα απορρίμματα. Η μεμβράνη εδαφοκάλυψης είναι κατασκευασμένη με μικροσκοπικές αιχμές στην επιφάνειά της ώστε να εμποδίζεται η ολίσθησή της και να παραμένει στη θέση της.
  4. Στρώση αποστράγγισης: είναι μια στρώση εδαφοκάλυψης παρόμοια με τη στρώση εξαερισμού, η οποία εμποδίζει τα νερά να ταξιδεύουν στις στρώσεις από κάτω και τα κατευθύνει προς το σύστημα δεξαμενών και αγωγών.
  1. Στρώση προστασίας: είναι μια στρώση αμμώδους εδάφους ύψους τουλάχιστον 0.6 m η οποία προστατεύει τις κατώτερες στρώσεις.
  2. Στρώση φύτευσης: είναι η ανώτερη στρώση και αποτελείται από τουλάχιστον 0.15 m καθαρού χώματος φύτευσης πάνω από τη στρώση προστασίας. Σε αυτή τη στρώση έχουν φυτευτεί ενδημικά χορτάρια, οι ρίζες των οποίων απορροφούν νερό και συνεισφέρουν στη σταθεροποίηση των υψωμάτων.
Εικόνα 1: οι στρώσεις που καλύπτουν τα απορρίμματα, copyright: Freshkills Park

ΤΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΤΑ ΧΩΜΑΤΕΡΗΣ

     Σε κάθε χωματερή, τα απορρίμματα παράγουν δύο παραπροϊόντα: στραγγίσματα (υγρά) και αέρια χωματερής. Αυτά συλλέγονται από ένα σύστημα φρεατίων, τάφρων και σωληνώσεων σε όλη την έκταση του πάρκου και επεξεργάζονται σε τοπικές μονάδες. Το σύστημα αυτό είναι ασφαλές και δεν γίνεται αισθητό από τους επισκέπτες. Η παρακολούθηση του αέρα, των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων πραγματοποιείται σε τακτική βάση. Αυτό θα συνεχιστεί για μερικές δεκαετίες ακόμη μέχρι τα απορρίμματα να αποδομηθούν τελείως ώστε να είναι ανενεργά και να κριθεί πως δεν απαιτούνται πλέον συστήματα περιβαλλοντικού ελέγχου. Στη χωματερή Fresh Kills τα αέρια επεξεργάζονταν ήδη από το 1982, ενώ τα στραγγίσματα από το 1994.

     Τα στραγγίσματα (υγρά χωματερής) παράγονται όταν νερό της βροχής διεισδύει στο σωρό απορριμμάτων και παρασέρνει σωματίδια, βλαβερά και μη. Ουσιαστικά είναι νερό φιλτραρισμένο από σκουπίδια! Στο “βυθό” των απορριμμάτων σχηματίζεται με φυσικό τρόπο μια στρώση υλικού που μοιάζει με λασπώδη πηλό. Η στρώση αυτή είναι χαμηλής διαπερατότητας οπότε αποτρέπει την κάθετη μετακίνηση των στραγγισμάτων και των απορριμμάτων. Τα στραγγίσματα συλλέγονται από το σύστημα του πάρκου και επεξεργάζονται έτσι ώστε να διαχωριστεί το νερό από τις προσμίξεις και να είναι ασφαλές να “επιστραφεί” στο τοπικό ποτάμι. Ενδεικτικά, το 2018 γινόταν επεξεργασία παραπάνω από 1 εκατομμυρίου λίτρων στραγγισμάτων ημερησίως.

     Τα αέρια είναι ένα μίγμα κυρίως από μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα και παράγονται από την αποδόμηση των απορριμμάτων από αναερόβια βακτήρια. Από την επεξεργασία των αερίων παράγεται φυσικό αέριο που διανέμεται στις γύρω περιοχές για θέρμανση. Ενδεικτικά, το 2018 γινόταν συλλογή περίπου 84 εκατομμυρίων λίτρων αερίων χωματερής ημερησίως από τα οποία παράγονταν περίπου 42 εκατομμύρια λίτρα φυσικού αερίου.

     Με το πέρασμα του χρόνου τα υψώματα υποχωρούν κατά 10-15%, όσο τα παραγόμενα παραπροϊόντα ελευθερώνονται. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται πιο έντονα τα πρώτα 5 -10 χρόνια από τη λήξη χρήσης της χωματερής και συνεχίζεται με φθίνοντα ρυθμό για τουλάχιστον 20 χρόνια ακόμη.

ΤΟ ΠΑΡΚΟ

     Το πάρκο Freshkills θα χωρίζεται σε πέντε κύρια τμήματα με ποικιλία δημόσιων χώρων και εγκαταστάσεων για κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες, μάθηση και παιχνίδι. Η τεράστια έκταση, μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει μονοπάτια για περπάτημα, ποδήλατο και ιππασία, κανο/καγιάκ, χώρους για πικνικ. Η κατασκευή του πάρκου γίνεται σταδιακά και θα χρειαστούν 20 με 30 χρόνια για την ολοκλήρωσή του. Το μεγαλύτερο μέρος του πάρκου είναι προς το παρόν κλειστό για το κοινό, αλλά οι περιμετρικοί χώροι του ανοίγουν σιγά σιγά ώστε να μπορούν οι πολίτες να απολαμβάνουν το νέο πράσινο τοπίο που για πολλά χρόνια ήταν μόνο σκουπίδια.

Εικόνα 4: τα πέντε τμήματα του πάρκου όπως φαίνονται στο αρχικό πλάνο (Draft Master Plan), copyright: Freshkills Park

     Τα 4 υψώματα απορριμμάτων του πάρκου έχουν καλυφθεί κατάλληλα και την έκταση διατρέχουν παλιρροιακοί κολπίσκοι. Η διασύνδεση των χώρων του πάρκου, θα επιτευχθεί μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου δρόμων, μονοπατιών και πλωτών οδών. Τα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνουν και ένα δημόσιο οδικό δίκτυο που θα συνδέει τον ανατολικό και το δυτικό αυτοκινητόδρομο της περιοχής και θα παρέχει πρόσβαση στις διάφορες περιοχές του πάρκου.

     Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του πάρκου είναι η οικολογική αναβίωση της έκτασης. Από τότε που έκλεισε η χωματερή, έχουν ευδοκιμήσει πολλά φυτά και ζώα. Στα υψώματα με τα καλυμμένα απορρίμματα, έχουν φυτευτεί ενδημικά χορτάρια και η ορνιθοπανίδα της περιοχής έχει γίνει πλούσια μιας που το πάρκο αποτελεί πλέον ένα από τα μεγαλύτερα λιβάδια της περιοχής. Ως ένα ανακτημένο τοπίο σε μια πυκνή αστική περιοχή, το Freshkills έχει μεγάλες δυνατότητες για να καλύψει τις ανάγκες πολλών ευάλωτων ειδών, αφού περιλαμβάνει ποικιλία βιοτόπων με πολλά είδη άγριας ζωής.

     Επιπλέον, παρουσιάζονται μοναδικές ευκαιρίες για τη μελέτη των διαδικασιών ανάπτυξης οικοσυστημάτων σε αστικό περιβάλλον και την μελετημένη διαχείριση της ανακτημένης έκτασης προς όφελος της ευημερίας χλωρίδας και πανίδας. Καθώς η έκταση μετατρέπεται από βιομηχανικό σε πράσινο χώρο, υλοποιούνται οικολογικά ερευνητικά προγράμματα για τη μελέτη χρήσιμων μεταβλητών στην εξέλιξη της άγριας ζωής, όπως παρατήρηση πληθυσμών θαλάσσιας ζωής και ορνιθοπανίδας, καταγραφή των ειδών στα λιβαδικά τοπία και πολλά άλλα. Χαρακτηριστικά, το 2012 που άνοιξε το πρώτο μέρος του πάρκου στο κοινό, ήδη είχε παρατηρηθεί “επιστροφή” 200 ειδών άγριας ζωής στην περιοχή! Επίσης, μια καταγραφή έρευνας που έγινε το 2015 αρίθμησε 320 είδη χλωρίδας και πανίδας στο σύντομο διάστημα 24 ωρών!

Ιστοσελίδα και facebook του πάρκου.

Ντοκιμαντέρ με την ιστορία της χωματερής.

Πηγές:

  1. https://enallaktikidrasi.com/2020/09/megaliteri-xwmateri-kosmou-metatrapike-prasini-oasi-parexei-energeia/
     
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Fresh_Kills_Landfill
     
  3. https://recyclingofmedicalwaste.weebly.com/history.html
     
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Freshkills_Park
     
  5. https://freshkillspark.org/

Leave a Reply

Your email address will not be published.