Κομποστοποίηση σε κήπο

Το καλοκαίρι είναι ιδανική περίοδος για να ξεκινήσουμε την κομποστοποίηση στο σπίτι ή το εξοχικό μας καθώς εκτός από τον υπέροχο ήλιο μας παρέχει και ένα πλήθος φρούτων και λαχανικών που αποτελούν την πρώτη ύλη για το εδαφοβελτιωτικό μας.

Δείτε στο συνοπτικό οδηγό που ακολουθεί πόσο εύκολο είναι να φτιάξετε το δικό σας λίπασμα για τα φυτά και τα δέντρα σας.

Η αποδόμηση οργανικής ύλης είναι ο τρόπος της φύσης να ανακυκλώνει φυτά, ζώα και άλλους οργανισμούς, ώστε να επιστρέφουν τα θρεπτικά στοιχεία στο έδαφος από όπου και προήλθαν. Όταν λοιπόν κάνουμε κομποστοποίηση (composting) απορριμμάτων από τα τρόφιμα και τον κήπο μας, μιμούμαστε τη φυσική διαδικασία αποδόμησης. Το τελικό προϊόν (κομπόστ ή compost) είναι θρεπτικό χώμα/λίπασμα για κάθε χρήση στον κήπο μας!

Πόσο δύσκολη είναι η κομποστοποίηση σε κήπο;

Η κομποστοποίηση σε κήπο χρειάζεται ελάχιστη φροντίδα, περίπου μία- δύο φορές την εβδομάδα, ανάλογα τις συνθήκες. Η συγκομιδή του παραγόμενου κομπόστ γίνεται μία-δύο φορές το χρόνο.

Τί μπορεί να κομποστοποιηθεί;

Οποιαδήποτε οργανική ύλη μπορεί να κομποστοποιηθεί, ωστόσο πρακτικά κάποιες οργανικές ύλες είναι καταλληλότερες από άλλες για κομποστοποίηση σε κήπο. Γενικός κανόνας είναι πως μεγαλύτερη ποικιλία απορριμμάτων και ισορροπία ποσοτήτων, οδηγεί σε κομπόστ καλύτερης ποιότητας. Παραδείγματα απορριμμάτων παρουσιάζονται παρακάτω.

Κατάλληλα:

Φρούτα και λαχανικά (ωμά ή βρασμένα, όχι με λάδια)
Τσόφλια αυγών (ξεπλυμένα)
Υπολείμματα καφέ και τσαγιού
Ξερά φυλλώματα
Κλαδιά (τεμαχισμένα)
Χαρτί εφημερίδας (κομμένο σε μικρά κομμάτια, σε μικρές ποσότητες)
Τρίχες (ανθρώπινες ή από κατοικίδια, σε μικρές ποσότητες)

Να αποφεύγονται:

Κρέας και κόκκαλα
Γαλακτοκομικά
Ψωμί
Μαγειρεμένα τρόφιμα
Άρρωστα φυτά
Ριζώματα με πολυετή ζιζάνια
Κόπρανα ζώων (ίσως μεταφέρουν παθογόνους μικροοργανισμούς)

Κάδοι για κομποστοποίηση σε κήπο

Κατά την κομποστοποίηση σε κήπο, η συλλογή των οργανικών απορριμμάτων (σωρός) γίνεται σε κλειστό κάδο, παρά ελεύθερα στον κήπο.

Γιατί κλειστός κάδος ;

Προστατεύει το σωρό από νερά της βροχής. Αν ο σωρός βραχεί πολύ, η περίσσεια υγρασία παρασύρει τα θρεπτικά συστατικά μακριά από τον κομποστοποιητή και προκαλεί ανεπιθύμητες συνθήκες αναερόβιας αποδόμησης
Προστατεύει το σωρό από τρωκτικά και άλλα ζώα
Είναι πιο εύκολος ο χειρισμός του σωρού (ανακάτεμα για αερισμό και συγκομιδή τελικού προϊόντος)

Κάδοι κομποστοποίησης πωλούνται στο εμπόριο αλλά μπορεί εύκολα να κατασκευαστεί κάδος στο σπίτι (πχ από ξύλο). Σε αυτή την περίπτωση, προσέχουμε τα παρακάτω:

Να έχει ο κάδος καπάκι, ώστε να προστατεύεται ο σωρός από τρωκτικά και άλλα ζώα
Να μην έχει πάτο ή αν έχει να είναι διάτρητος (με τρύπες περίπου 1 εκατοστού) ώστε να επιτρέπεται η αλληλεπίδραση του σωρού με το εδάφους
Ιδανικό μέγεθος περίπου 1 κυβικό μέτρο

Τοποθέτηση του κάδου:

Σε χώμα και όχι σε στρωμένο δάπεδο, ώστε να επιτρέπεται η αλληλεπίδραση του σωρού με το έδαφος
Σε ανοιχτό χώρο. Δεν ενδείκνυται η τοποθέτησή του κάδου δίπλα σε κτήρια/ δέντρα/ σωρούς με άλλα αντικείμενα (πχ ξύλα), καθώς εκεί μπορεί γίνει καταφύγιο τρωκτικών
Σε ηλιόλουστο χώρο, καθώς ο ήλιος βοηθάει στην αύξηση της θερμοκρασίας και επιταχύνει τη διαδικασία κομποστοποίησης

Διαδικασία κομποστοποίησης

Η διαδικασία κομποστοποίησης είναι απλή, τοποθετούμε στον κάδο κομποστοποίησης τα οργανικά μας απορρίμματα και φροντίζουμε να διατηρούνται οι κατάλληλες συνθήκες για την αερόβια αποδόμηση τους. Η αποδόμηση αυτή γίνεται από αερόβιους μικροοργανισμούς που βρίσκονται φυσικά στο έδαφος, συνεπώς και στον κάδο. Όσο πιο ευνοϊκές είναι οι συνθήκες για την διαβίωση τους, τόσο αποτελεσματικότερη κομποστοποίηση θα γίνει.

Τα στοιχεία που πρέπει να προσέχουμε είναι: (1) η ποικιλία των απορριμμάτων μας, (2) η επιφάνεια τους, (3) η υγρασία και ο (4) αερισμός

1) Ποικιλία απορριμμάτων και αναλογία πράσινα-καφέ (green – brown ratio) :

Όλες οι οργανικές ύλες περιέχουν σε κάποια μορφή τα χημικά στοιχεία άνθρακα (σύμβολο: C) και άζωτο (σύμβολο: N), αλλά σε διαφορετικές αναλογίες. Προς χάριν ευκολίας, όσα απορρίμματα έχουν παραπάνω άζωτο τα λέμε “πράσινα” και αυτά με παραπάνω άνθρακα “καφέ”. Προσπαθούμε να βάζουμε στο σωρό πράσινα:καφέ σε αναλογία περίπου 2:1 δημιουργώντας στρώσεις εναλλάξ και καλύπτουμε κάθε στρώση με “πράσινα”, με μία στρώση “καφέ” ώστε να έχουμε λιγότερες δυσάρεστες οσμές και να μην προσελκύονται έντομα. Βοηθάει αν έχουμε έναν ελεύθερο σωρό από “καφέ” απορρίμματα (πχ φύλλα) που έχουμε μαζέψει από το φθινόπωρο/χειμώνα, κοντά στον κάδο κομποστοποίησης ώστε να τα ρίχνουμε όποτε χρειάζεται. Παραδείγματα παρουσιάζονται παρακάτω.

Πράσινα:

Φρούτα και λαχανικά
Τσόφλια αυγών
Φρεσκοκομμένο γκαζόν
Φρεσκοκομμένα αγριόχορτα και φυτά

Καφέ:

Ξεραμένα φυλλώματα και γκαζόν
Άχυρα
Ροκανίδια, τεμαχισμένα κλαδιά (και οποιοδήποτε μη χημικά επεξεργασμένο ξύλο κομμένο σε μικρά κομμάτια)
Χαρτί εφημερίδας (κομμένο σε μικρά κομμάτια)

2) Επιφάνεια απορριμμάτων :

Τα απορρίμματα που έχουν μικρότερο μέγεθος και μεγαλύτερη επιφάνεια, “χωνεύονται” πιο γρήγορα από τους μικροοργανισμούς. Συνεπώς, πριν ρίξουμε στον κάδο τα απορρίμματά μας, τα κόβουμε σε μικρότερα κομμάτια (περίπου 2 έως 7 εκατοστά).

3) Υγρασία :

Η υγρασία είναι σημαντική για τους μικροοργανισμούς γιατί τους προσφέρει το νερό που είναι απαραίτητο για την επιβίωσή τους, αλλά και μαλακώνει τα απορρίμματα ώστε να είναι πιο εύκολη η πέψη τους. Πολύ χαμηλή ή πολύ υψηλή υγρασία μέσα στον κάδο, δυσκολεύει την αποδόμηση και άρα επιβραδύνει την κομποστοποίηση. Οι μικροοργανισμοί δεν ευημερούν σε χαμηλή υγρασία, ενώ υψηλή υγρασία δεν αφήνει χώρο για τον απαραίτητο αέρα μέσα στον κάδο και προκαλεί αναερόβιες συνθήκες. Η αναερόβια κομποστοποίηση είναι πιο αργή διαδικασία από την αερόβια και παράγει δυσάρεστες οσμές.

Εάν στον κάδο ρίχνουμε πολλά απορρίμματα από την κουζίνα μας (πχ φλούδες φρούτων) πρέπει να προσέχουμε την υγρασία, καθώς αυτού του είδους τα απορρίμματα (“πράσινα”) περιέχουν αρκετή υγρασία. Για αυτό προσέχουμε την αναλογία πράσινων-καφέ και τοποθετούμε στρώση “καφέ” (πχ ξεραμένα φυλλώματα) πάνω από απορρίμματα με περίσσεια υγρασία (“πράσινα”).

4) Αερισμός:

Οι μικροοργανισμοί εκτός από υγρασία χρειάζονται και οξυγόνο για να κάνουν την αερόβια αποδόμηση της ύλης, για αυτό πρέπει ο σωρός μέσα στον κάδο να αερίζεται τακτικά. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αερισμού του κάδου, μερικά παραδείγματα παρουσιάζονται παρακάτω.

Ξεκινάμε το σωρό στον κάδο (δηλαδή κάτω κάτω) με μία στρώση κομμένα κλαδιά ώστε να διασφαλίσουμε τον καλό αερισμό στο επίπεδο του εδάφους
Αποφεύγουμε παχιές στρώσεις με απορρίμματα με περίσσεια υγρασία και πάντα εναλλάσσουμε τις στρώσεις πράσινα-καφέ
Ανά αραιά διαστήματα, αλλά περιοδικά, βάζουμε μια λεπτή στρώση από πιο σκληρά απορρίμματα (πχ κομμένα λεπτά κλαδιά, καλαμπόκι). Αυτά μεν κάνουν περισσότερο καιρό να αποδομηθούν αλλά βοηθάνε στον αερισμό του σωρού
Αναμειγνύουμε ελαφρά τις στρώσεις πράσινο-καφέ μεταξύ τους όταν τις βάζουμε στον κάδο ώστε να αποφύγουμε τη δημιουργία αναερόβιων σημείων στα “πράσινα” που έχουν περίσσεια υγρασία

Εκτός από τις παραπάνω μεθόδους, είναι σημαντικό να αερίζουμε μηχανικά το σωρό στον κάδο, με κάποιο εργαλείο (πχ δίκρανο, σκουπόξυλο), μία-δύο φορές την εβδομάδα για να εξασφαλίσουμε ότι έχει τον απαραίτητο αέρα. “Καρφώνουμε” το εργαλείο σε διάφορα σημεία του σωρού και το περιστρέφουμε ελαφρά. Με αυτό τον τρόπο αερίζεται ο σωρός, χωρίς να αναμειγνύεται το τελικό προϊόν (που βρίσκεται στον πάτο του κάδου) με τις πιο φρέσκες στρώσεις απορριμμάτων (στον υπόλοιπο κάδο).

Συγκομιδή

Η κομποστοποίηση σε κάδο κήπου χρειάζεται 6-12 μήνες να ολοκληρωθεί, ανάλογα τα απορρίμματα και τις συνθήκες. Για να βεβαιωθούμε ότι έχει ολοκληρωθεί η κομποστοποίηση, παρατηρούμε τα παρακάτω:

Το τελικό προϊόν (κομπόστ), μοιάζει με χώμα: έχει σκούρο χρώμα, τρίβεται εύκολα και δεν έχει υπολείμματα από τα απορρίμματα που πετάξαμε
Το κομποστ μυρίζει γήινα (και όχι δυσάρεστα)
Έχει κανονική θερμοκρασία χώματος
Ο όγκος του σωρού στον κάδο έχει μειωθεί ορατά

Αφού ολοκληρωθεί η κομποστοποίηση αφαιρούμε το έτοιμο κομπόστ το οποίο θα βρίσκεται στο κάτω μέρος του κάδου. Ανάλογα τον κάδο που χρησιμοποιούμε, γίνεται και η συγκομιδή. Κάποιοι κάδοι έχουν πορτάκι στο κάτω μέρος ώστε να αφαιρείται το κομπόστ με ευκολία. Εναλλακτικά αφαιρούμε με φτυάρι όλο το σωρό από τον κάδο για να παραλάβουμε το κομπόστ στον πάτο του. Ακολούθως επανατοποθετούμε στον κάδο τον σωρό με τα απορρίμματα που δεν έχουν αποδομηθεί ακόμη, για να συνεχιστεί η κομποστοποίηση τους.

Το κομπόστ πρέπει να προφυλάσσεται από τη βροχή ώστε να μη χάσει τα θρεπτικά του στοιχεία και ιδανικά χρησιμοποιείται σε διάστημα λίγων μηνών από τη συγκομιδή του, γιατί με την πάροδο του χρόνου μειώνεται η θρεπτική του αξία.

Χρήση

Το κομπόστ είναι φυσικό οργανικό λίπασμα υψηλής θρεπτικής αξίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους στον κήπο, οπουδήποτε μας ενδιαφέρει να βελτιώσουμε την ποιότητα του εδάφους (πχ εδαφοκάλυψη πριν τη σπορά ή τη μεταφύτευση, συμπλήρωση χώματος σε γλάστρες και ζαρντινιέρες κ.α.).

Πηγές:

Leave a Reply Cancel Reply